Kontradykcje

Z punktu widzenia kobiety     Aleksandra Derra poświęciła swoją książkę omówieniu kilku nurtów najnowszej feministycznej refleksji nad nauką. Centralnym zagadnieniem, rozpatrywanym wieloaspektowo, jest problem płci społecznej w nauce. Celem autorki jest analiza problemu, w jakie mierze i w jaki sposób założenia badawcze, przyjmowane na gruncie różnych teorii naukowych, zwłaszcza nauk biologicznych, są zdeterminowane przez kulturowo zakorzenione sposoby myślenia o kobiecości i męskości. Innymi słowy, autorka podjęła się zbadania, do jakiego stopnia tradycyjnie ukształtowane ideały wiedzy naukowej, wśród których znajdują się kategorie obiektywności, racjonalności, ścisłości, są w istocie neutralne ze względu na płeć, czy są one raczej ucieleśnieniem męskiego punktu widzenia na relację między podmiotem poznającym a przedmiotem poznania. Na wstępie zagadnienia te autorka analizuje na płaszczyźnie instytucjonalnej, przytaczając dane na temat udziału kobiet...

Zygmunt Freud powiedział kiedyś, że ludzka megalomania została głęboko urażona trzykrotnie. Jako pierwszy zadał jej bolesny cios Kopernik, dowodząc, że Ziemia nie znajduje się w centrum Wszechświata. Darwin, jako drugi, wykazał, że ludzkość wcale nie jest rasą wybraną, lecz tylko jednym z wielu gatunków zwierząt. Wreszcie jemu samemu, Freudowi, przypadło wykazać, że nie istnieje nic takiego jak autonomiczna dusza ludzka, lecz że ludzka psychika jest wielkiej mierze niewolnicą nieświadomych i nie dających się kontrolować sił z pogranicza fizjologii i psychiki. Okazuje się, że stuletnie widmo psychoanalizy nadal unosi się nad światem nie tylko kultury i nauki, ale także, za sprawą Marka Ostrowskiego, nad Polityką (Polityka 38/2000). Odbiera tym samym dobre samopoczucie niektórym egzemplarzom gatunku ludzkiego równie żwawo i skutecznie, jak to czyniło dawniej. Urażony poczuł się Piotr Szałek (Polityka, 5), który zaryzykował stanowcze stwierdzenie, że psyc...