Kontradykcje

Z punktu widzenia kobiety     Aleksandra Derra poświęciła swoją książkę omówieniu kilku nurtów najnowszej feministycznej refleksji nad nauką. Centralnym zagadnieniem, rozpatrywanym wieloaspektowo, jest problem płci społecznej w nauce. Celem autorki jest analiza problemu, w jakie mierze i w jaki sposób założenia badawcze, przyjmowane na gruncie różnych teorii naukowych, zwłaszcza nauk biologicznych, są zdeterminowane przez kulturowo zakorzenione sposoby myślenia o kobiecości i męskości. Innymi słowy, autorka podjęła się zbadania, do jakiego stopnia tradycyjnie ukształtowane ideały wiedzy naukowej, wśród których znajdują się kategorie obiektywności, racjonalności, ścisłości, są w istocie neutralne ze względu na płeć, czy są one raczej ucieleśnieniem męskiego punktu widzenia na relację między podmiotem poznającym a przedmiotem poznania. Na wstępie zagadnienia te autorka analizuje na płaszczyźnie instytucjonalnej, przytaczając dane na temat udziału kobiet w prowad

Zygmunt Freud powiedział kiedyś, że ludzka megalomania została głęboko urażona trzykrotnie. Jako pierwszy zadał jej bolesny cios Kopernik, dowodząc, że Ziemia nie znajduje się w centrum Wszechświata. Darwin, jako drugi, wykazał, że ludzkość wcale nie jest rasą wybraną, lecz tylko jednym z wielu gatunków zwierząt. Wreszcie jemu samemu, Freudowi, przypadło wykazać, że nie istnieje nic takiego jak autonomiczna dusza ludzka, lecz że ludzka psychika jest wielkiej mierze niewolnicą nieświadomych i nie dających się kontrolować sił z pogranicza fizjologii i psychiki. Okazuje się, że stuletnie widmo psychoanalizy nadal unosi się nad światem nie tylko kultury i nauki, ale także, za sprawą Marka Ostrowskiego, nad Polityką (Polityka 38/2000). Odbiera tym samym dobre samopoczucie niektórym egzemplarzom gatunku ludzkiego równie żwawo i skutecznie, jak to czyniło dawniej. Urażony poczuł się Piotr Szałek (Polityka, 5), który zaryzykował stanowcze stwierdzenie, że psyc